| Fransız Sol'unda 'ihtimam toplumu' tartışmaları | |||||||||||||||||
| 21.10.2010 02:19:00 | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| 1. Sekreteri Martine Aubry nin 'Sol' alternatif programını Fransız Sosyalist Partisi ( PS ) tartışıyor. PS'in “düşünce laboratuarı”, Aubry’nin geçtiğimiz Nisan ayında ortaya attığı“care-ihtimam” toplumu kavramınının bütün yönlerini akademisyenlerle birlikte ilerletiyor. Bu görüşleri, İkinciGrup, 'yeni Dünya tartışmaları' sayfalarında en geniş hali ile yayınlıyor. Küresel Dünya'nın refah toplumunda 'care-ihtimam' anafikrinden, Türkiye nasıl ve hangi açıları dikkate almalıdır ? Tartışmaların ilk 'giriş' bölümünden sonra, bugün de, fransız Sosyalist Parti' sindeki değerlendirmelerin bütününü yayınlıyoruz.(ÇŞ/İkinciGrup) | |||||||||||||||||
| fransız Sosyalist Parti' sindeki bu tartışmalar, Nièvre milletvekili ve Parti'nin 'düşünce laboratuarı' başkanı Christian Paul ve akadesmisyenler tarafından 3 başlıkta yapıldı. -ihtimam etiğinin siyasi tercümesi -ihtimamın kamu tartışmalarında belirmesi -ihtimam ve evrensellik İkinci Grup, 'yeni dünya tartışmaları' sayfamızda yayınladığımız, Bordeaux Üniversitesi felsefe profesörü Fabienne Brugère in “giriş” görüşleri tamamlayan bu tartışmalar şöyle: ( ÇŞ / İkinci Grup ) 1-ihtimam etiğinin siyasi tercümesi Başlangıcında ihtimam, etik bir kuram da olsa, kavram olarak yeni bir toplum projesi geliştirebilmemizde nasıl yardımcı olabileceği üzerinde durmalıyız. Ernst Hillebrand' ın kuşku ve sorgulamalarına, Christian Paul, Alexis Dalem ve Fabienne Brugère pragmatik cevaplar getiriyorlar: bu ne dogma, ne de büyülü bir formüldür, gerçek bir siyasi programın yaratılmasına dışardan hükmeden bir nevi politikanın üst-ben' idir. E. Hillebrand' ın toplumda gözlemlediği dayanışma eksikliğine karşı, Fréderic Worms minnet ( değerinin tanınması ) hissine parmak basıyor. Ernst Hillebrand: Akademik bağlamda, ihtimam ( care ) kuramı oldukça doğru olsa da, siyasi tercümesi hakkında bazı endişelerim olduğunu söylemeliyim. Benim için, ihtimam, fransız sol düşüncesinin 1980 ile 90 yılları arasında temelini oluşturan eski sosyal dayanışma mevhumunu tekrardan piyasaya sürmek için icat edilmiş yeni bir terimden başka birşey değildir. Ayrıca, ihtimam etrafindaki tartışmaların sebep olduğu birçok soru hallolmuş değil. Bazı sorular üzerinde ciddi bir şekilde durmamız gerek: toplumlarımızın yaşlanması, 'broken society'' ( neo liberalizmin çözüm getiremediği, aksine daha da derinleştirdiği toplumsal bozulma ), koruyucu Devlet krizi ( bu ise hem ekonomik hem de yönetim sorunlarını içinde taşımaktadır. ) İhtimam ve daha güçlü bir sosyal dayanışma arayışı doğrultusundaki sorgulamalar, toplumun derin bir dayanışma -sökümünün içerisinde bulunduğunu da unutturmamalıdır. İnsanların, giderek diğerlerinin sorumluluğunu yüklenmek istemedikleri toplumlarda yaşıyoruz. Yakın zamanda yapılan bir ankette ( Libération gazetesi adına ) fransızların, uyuşturucu düşkünlerine karşı hislerinin giderek negatifleştiğini, evvelden olduğu gibi hasta olarak kabul etmediklerini, kendi bağımlılıklarının sorumlusu olduklarına olan inancın da çoğaldığını öğreniyoruz. Bu açıdan bakıldığında, suçlu olarak kabul ettikleri insanlarla dayanışmaya çağrıda bulunan bir partiye oy vereceklerine inanamıyorum. İşte endişem: toplumlarımızda dayanışma fikri zayıflarken, ihtimam kavram etrafinda siyasi bir program nasıl geliştirilebilir ? Christian Paul: Evet, bu bir alternatif. Bugünün toplumuna, sosyal ilişkilerin sökümüne, aşırı bireyciliğe bir alternatif. Dikkat edelim,hiçbir zaman 'ihtimam' ın , fransız solunun siyasi projesinin bütününü yapılandıracak büyülü bir formül olduğunu ileri sürmedik. Şahsen, ben bunun sosyal bir felsefeye yol açabilecek ve kurumları tekrardan sorgulayabilecek bir fikir olarak görüyorum... İhtimam, bir toplum projesini besleyen fikir olarak siyasi bir programın üstünde bulunuyor. Kotarılmış bir programın her kilidi açan dogması değil. Nasıl bir toplum istediğimiz sorusuna cevabımızda bize yardım edebilecek bir kavram. Bilhassa yeni bir gelir dağılımı kapsamında düşünülmüş, kurumsal bir program geliştirmek yetmeyecek. İhtimama, sosyal adalete tekrardan kavuşmakta, toplumda ilişki ağları yaratmakta tamamen gerekli bir kavram olarak karşımızda bulunuyor. Fabienne Brugère: İhtimam siyasi program değil. Daha çok, politikanın üst-ben' i, bir nevi kavramsal araç gereç kutusu olarak görebiliriz. İhtimam ile açılan politika yolları çok; örneğin, Martine Aubry' nin refah toplumu projesininde de buluyoruz. Bugün Avrupa' da geçerli olan üretim paradigmasına karşı, bir ihtimam paradigması geliştirmeliyiz; yani, bilimsel ve teknolojik icatlarımızın, BP felaketinde gördüğümüz gibi, yeryüzünü kirletmeye ve yok etmeye yönelmesini engel olup, ortak bir miras geliştirmeye çalışmalıyız. Frédéric Worms: E.Hillebrand' in bahsettiği Batı toplumlarında gözlemlenen dayanışma-sökümü sürecini ele alırsak, ihtimam mevhumunun, çakıştığı önemli toplumsal kuramlardan birinin minnettarlık (tanınma) olduğunu görürüz. Bugün çok güçlü bir minnet talebi bulunmaktadır; bunun resmi kurumlardan geçmesi zorunluluğu vardır. Çoğu zaman yerel olan aktörlerlerin, yani SivilToplum Örgütlerinin, derneklerin ve birey gruplaşmalarının sosyal rollerinin tanınması, ve siyasi olarak desteklenmesi söz konusudur. Bu, aynı zamanda bazı kusurluların, daha geniş bir bağlamda uluslararası adaletsizliklerin tanınmasını gerektiriyor. Ernst Hillebrand: Bu tanınma ihtiyacı teşhisi ile hemfikirim, fakat gerçek bir sorun var. Kusurluların sistematik bir biçimde tanınması, ''orta halli insanlara karşı'' kurulmuş bir sisteme olan güvensizliği körüklemektedir: bilhassa, toplumda giderek önem kazanan, kanunların orta halli vatandaşlara hitab ettiği, diğerlerin ise kanunlara saygı göstermediği ve üstelik siyasi çevrelerden ve medyalardan destek aldıkları yönündeki çarpık düşünceye dikkat etmek gerek. Frédéric Worms: Dediğiniz doğru ve popülist politikacıların beslendiği bu riski ciddiye almamız gerekir. Fakat gerçekte beslendikleri nedir? Kendisinin yeteri kadar tanınmadığına inanan birisi, diğerlerinin tanınmasına katlanamıyor. Neticede, kendimizle ilgili bir tanınmama temeli üzerinden diğerlerinin tanınmasını eleştiriyoruz. Bu nedenle herkesin kendine düşen tanınma payını alabilmesi şart. Herkes tanınmak istiyor ve tanınmalı da. Fabienne Brugère: Evet, ihtimam küçük bir konu değil. Fransa, gibi bir ülkede bakım, insanlara hizmet, kadın-erkek eşitliği veya eğitim sorunları küçük sorunlar değildir. Christian Paul: Tamamen hemfikirim ve bu yüzden birleştirici bir kavram olduğuna inanıyorum; bu ise, küçük azınlık sorunların önemsenmediği anlamına gelmez. Sadece azınlıklarla ve küçük sorunlarla ilgilenen bir politika felçli hale gelir; bununla beraber ilgilenmediği taktirde etik değerler kapsamında büyük kayba uğrar... Frédéric Worms: ... İşte, ihtimam bu sorunun iki görünümünü eklemleyen kavramdır. Hem kendimize hem de başkaları için taleb edebiliriz. İhtimam, acımaya, iyi hislere benzetildi. Aksine, bazı acıların ve adaletsizliklerin minimum reddinden hareket eden, taleb edici bir kavramdır. Alexis Dalem: E.Hillebrand' ın dediklerine geri dönersek, Avrupa'da sol düşünce zorluklarının temelinde, dayanışma politikalarının geçirdiği krizin bulunduğunu söyleyebiliriz.Bu krizin sol düşünceyi yeniden meşru kılabileceğini düşünebilsek de, bunun böyle olmadığını görüyoruz: dayanışma, kriz karşısında bir çözüm olarak görülmesi gerekirken aksine görülmüyor. Neden ? Basit cevaplardan kaçınmak gerek: esasında reddedilen dayanışmanın kendisi değil. Fakat insanlar, tatbik edilme biçimini inanmıyorlar. Devletin bundan böyle bu dayanışmayı gerçekleştirme imkanlarının olmadığını düşünüyorlar. Bu dayanışma politikalarının en az hak edenleri veya en zayıfları kayırdığını ileri sürüyorlar. Netice itibariyle, kendilerini bu politikaların 'kaybedenler'' i olarak görüyorlar. Dayanışmayı kendilerine fayda getirmeyen birşey olarak tasarlıyorlar. Halbuki ihtimam kavramının başka bir mesajı var; bakım herkese ve her zaman hitab eder. Sadece en zayıflara koruma ağları germeyi kapsamıyor. Eğitim süresince ''eşit şanslar'' tanımakla yetinip, sonra da herkesi başının çaresine bakmaya terk de etmiyor. Toplumun, kazananlar ve kaybedenler arasında bir rekabet ve yarış alanı değil, fakat bireyler arasında bir işbirliği alanı olduğunu hatırlatıyor; bu insanlar, tabii ki birey olarak gelişmelerini, yardım gördükleri oranda daha iyi gerçekleştirebilmektedirler; bu sayede kendileri de diğerlerine yardım edebilme gücüne sahip olmaktadırlar. Bu anlamda, eğer siyasi olarak belirleyebilirsek, bu kavram, bugünün liberal ve muhafazakâr söylemine bir cevap vermemize ve çağdaş toplumların hergün çoğalan kusurlarına göğüs gerebilmemize yardımcı olabilir. 2-ihtimamın kamu tartışmalarında belirmesi Birkaç aydır ihtimam kavramı Sol' da ve daha ötesinde, kamu tartışmalarında belirdi. Konu, birkaç yıldır filozof, sosyolog ve psikologların ilgisini çekmesine rağmen, siyasi gündemde değildi. Martin Aubry' nin 'care (ihtimam )'kavramını tesadüfen kullanmadı: bu sorular, fransız toplumunda gerekli olduklarına inancın belirdiği bir anda ve ciddi bir şekilde çalılşılmış ve hazırlanmıştı. Ruwen Ogien, Fabienne Brugère, Serge Guérin ve Fréderic Worms'ihtimam-care' sorunsalını tekrar ele alarak kamu tartışmalarındaki yerini, önemini izah etmeye çalışıyorlar. Serge Guérin: İhtimam kavramının kamu tartışmalarında aldığı önemin iki sebebi var bence. Evvela, ''ihtimam'' sivil toplumu keşfetmemizi sağlıyor; sadece örgütlenmiş sivil toplumu değil, topluma yayılmış olan tüm bir dernek dünyasını da. Ayrıca, ihtimam kavramı, daha çok rekabet ve daha az devlet söyleminden, uzun bir düzen-sökümü döneminin sonunda ( dérégulation ) geldi. Halbuki, ihtimam, ''devlet getirme' nin yeni bir biçimi. Ayrıca, insanların toplum aktörleri veya yaratıcı olmalarına da müsaade etmektedir; bu ise tartışmanın topluma yerleşmesini sağladı. Fabienne Brugère: Serge Guerin'in yorumu ile hemfikirim ve daha da ileri gidiyorum. Esasında, ihtimam etrafindaki tartışmaların canlılığı, politik analizin, sosyal olanın karmaşıklığını düşünmenin, toplum sorununa sahiplenebilmenin zorluğundan gelmektedir. Genellikle toplumu kamu gücünün karşısina koyan bir şemanın içerisinde buluruz kendimizi. İhtimam kavramı bu ikisini uzlaştırıyor; bakım sorununu, insana hizmeti, bakımın kadınlar ve erkekler arasında eşitsiz dağılımını üzerine alıyor. Sivil toplum derneklerine olan ilişkiyi kurumsallaştirirken, neticede, toplum içerisinde sesi duyulmayanlara, gözükörlükleri olmayanlara bir yer vermektedir. Fransa'da böyle bir sosyal doku karmaşıklığının kabul görmesi çok zor gözükmektedir. Ruwen Ogien: Ben ne ihtimam taraftarı, ne de uzmanıyım, fakat kavram, etik açıdan beni ilgilendiriyor. Bu yüzden, ''Akıllarımızdan Kant' ı çıkaralım'' adlı bir makalede, insan haysiyeti gibi, Kant' dan ödünç alınan birçok gerici kavramı analiz ediyordum. Halbuki, ihtimam' ı kendi felsefi kundağına koyduğumuzda, amacı Kant ve yararcıların etiğini reddeden geniş bir kuram-karşıtı akıma ait olduğunu görürüz. İhtimam, Kant ve yararcıların soyutluklarını ve tüm etiği tek bir prensibe indirgemekliklerini ( Kant' da akıl, yararcılarda ise en çok insanın mutluluğu ), profesyonel proje ve hislere yer veremez oluşlarını, yüzlerine vurmaktadır. Adına ''insan yüzlü etik'' de diyebileceğimiz bu kuram-karşıtı akım çok geniştir, birçok küçük akımı içinde barındırır ( care bunlardan biridir ) ve Alison Mc Intyre, Bernard Williams veya Charles Taylor gibi birçok filozofu etkilemiştir. Dünyanın her yerinde, Kantçı etik teorilerinden değişik temellerde bir etik düşünme çalışması gerçekleştirilmektedir. Bu küresel tartışmanın bize kadar gelmesi katiyyen şaşırtıcı değil. Aksine, bu fikirlerin Fransa' da yankı yaratmaması garip ve yazık olurdu. Frédéric Worms: İhtimam kavramına siyasi alanda olduğu kadar ahlak felsefisi alanında da yaklaşılabilir. Bununla beraber, tartışmanın yarattığı heycan, toplumda derin bir sorunun varlığını ortaya koymaktadır. Bu kavram tesadüfen belirmedi, ve zannederim devam da edecek: bugün her yerde, herkes için, problemler giderek ağırlaşmaktadır. Buna karşı, ihtimam, gerçek bir politik alternatif oluşturmaktadır; belki de mümkün olan tek alternatif, zira sosyal ve hayatı kusurlarla zayıf düşürücü politik eşitsizlikler arasındaki geleneksel karşıtlığın ötesine geçebilmektedir. İşte bu yüzden bu kavram bize yararlı olabilir. 3- ihtimam ve evrensellik İhtimam kavramına karşı, kamu tartışmalarında formüle edile eleştirilerden en ilginci, bilhassa Sol düşüncenin müdaafa etmesi beklenen evrensellikten yoksun olduğu doğrultusunda oldu. Tartışmayı felsefi bir tabana oturtan Fabienne Brugère, Fréderic Worms ve Ruwen Ogien, 'ihtimam'ın evrenselliği ve adalet teorileriyle olan tamamlayıcı karakteri üzerinde durmaktadırlar. Ruwen Ogien: İhtimam etiği Kantçı etiğe karşıt olarak belirir. Esasında ihtimam bizi daha çok bilgelige çağırıyor ve genel prensipleri körü körüne tatbik etmemeye davet ediyor; bu somut etik, sinirli gereksemeler formüle ediyor. Ayrıca büyük varoluş sorunlarına duyarlılık gösteren ( mutluluk, sorumluluk, özgürlük ), insan yaşamının kazalarını hesaba alan bir etiktir bu ( dayanıksızlıklar, hastalıklar, belirsizlikler. ) İhtimam etiğinin özelliği, tarafsızlık yapmamayı veya evrenselliği ahlâk yargısının tek kriteri olarak görmemesindedir. Buna karşın, bizi ahlâk yargılarını ayırt etme imkanlarından yoksun bırakmaktadır ( örneğin başkalarına zarar vermemek, sosyal yargılar, cenazelerde siyah giyinmek. ) Neticede, ihtimam için, kantçı etikte temel olan evrensellik kriteri, ahlâk yargılarını belirleyebilmek için ne zorunlu, ne de yeterlidir. Burada etik sorununu siyasi bir planda ele alıyorum; ihtimam etiği, John Rawls' in soyutlamalarına ve evrenselliğine, ve politik liberalizme ayni eleştirileri yapmaktadır. Fabienne Brugère: Fakat ihtimam' ın politik perspektivi, Kant' ın soyut evrenseline benzemeyen bir evrensel betimlemek. Bununla beraber Rawles' ci adaletle ihtimam kuramını karşı karşıya koymamak gerekir. Dediğiniz çok doğru ve Carol Gilligan' ın ilk metinlerinde bunları okuyoruz, fakat kavram belirli bir evrim ierisinde bulunmaktadır. En son metinleri,bilhassa ''değişik bir ses'' in sonunda ihtimam ile adalet arasındaki çifte kutuplaşmayı harekete geçirme çabasında olduğu görülmektedir. Ruwen Ogien: Bunun bilincinde olmak gerek; ihtimam etiğinin herşeye hazır cevap bir araç kutusu olmasına mani olmalı. İhtimam' ı hukuk etiklerini, kalbin arzuladıklarını bütünleyici bir rol içerisinde mi görüyoruz ? Bence ihtimamın tutması gereken yol bu değil. Avisha Margalit' in ''dürüst toplum'' çalışmasında yaptığı gibi Rawles' in adalet teorisi ile bütünlenebilir. Örneğin, az gelişmiş bir ülkede gıda yardımı Rawles' ci anlamda dürüst ve doğru bir biçimde yapılmalı; gıdalar bir köpeğe atılır gibi atılsa dahi. Margalit, doğruluğun yetmediğini, yardım gören insanların insan olarak muamele görmelerini de öngörmektedir. Christian Paul: Fakat bizim arzu ettigimiz, ihtimam' ı , basit bir ''ruh cilası'' nın ötesine götürmek. Kasten soylemimi siyasileştiriyorum; fakat unutmayalım üretim sosyalizmi var, dağıtım sosyalizmi var, bunların yanında bir de ilişki sosyalizmi var. Evet, sadece gıda dağıtmak yetmiyor, ne biçimde dağıtıldığı da önem kazanmaktadır. Frédéric Worms: Bence bu adalet ve ihtimam kuramları arasındaki alternatif sorununu aşmak gerekiyor. Bu kuramların ortak ögelerini alıp sosyal ve siyasi kusurlara çözümler getirmeliyiz. Herşeyden evvel ihtimamın yararı üzerinde durmalıyız; ihtimam'ı adalete karşı kullanmamalıyız. Ruwen Ogien: Somut olarak, ihtimam etiği, fuhuş veya izinsiz ( oturma izinsiz ) yabancı sorunlarına ne gibi bir çözüm getirebilir? Frédéric Worms: İhtimam etiği iki tablo üzerinde ilerlemektedir: bir yandan oturma ve çalışma izni olmayan ( kaçak ) yabancılara destek olma ve diğer yandan da bu desteğin kurumlaştırılmasına çalışmak. Bu çok önemli. Bu, bazı kanun ve kaideler getiren siyasi bir kurumsallaşma olmalıdır. Ruwen Ogien: O zaman , neden haklardan bahsetmiyoruz? Neden oturma ve çalışma izni olmayan yabancılara haklar vermiyoruz ? Neticede, bu gayet basit birşey değil mi ? Frédéric Worms: Kurumsallaşmadan bahsederken bunu demek istiyordum. Toplumda bazı kusurluların varlığını kabul etmek aynı zamanda bazı hakların var edilmesini de beraberine getirmelidir. Bu ise, ihtimam' ın ( bakımın ) sadece somut bir yardım meselesi olmadığı, bunun mutlaka adalet kurumlarından geçmesi gerektiği demektir. fransız Sosyalist Parti' sinin ( PS ) web sayfasından çeviren Arsen Ceyhan / İkinciGrup fransız Sosyalist Parti nin web sayfası PS ( Parti Socialiste ) http://www.parti-socialiste.fr/ Sosyalist Parti Düşünce Laboratuarı Nièvre milletvekili Christian Paul tarafından yürütülüyor PS Laboratoire des İdées http://www.parti-socialiste.fr/laboratoire-des-idees 'İhtimam-Care' dosyaları İhtimam ( giriş ) http://www.parti-socialiste.fr/articles/le-care-acte-i 'care-ihtimam'- giriş http://www.ikincigrup.com/yenidunya.asp http://www.ikincigrup.com/index.asp?haberID=28693 1-ihtimam etiğinin siyasi tercümesi http://www.parti-socialiste.fr/articles/la-transcription-politique-de-l-ethique-du-care 2-ihtimamın kamu tartışmalarında belirmesi http://www.parti-socialiste.fr/articles/l-irruption-du-care-dans-le-debat-public 3-ihtimam ve evrensellik http://www.parti-socialiste.fr/articles/le-care-et-l-universalisme Sosyalist Parti ( PS ) 1.Sekreteri Martine Aubry'nin 'ihtimam-care' kavramından ilk bahsettiği söyleşisini 'yeni Dünya tartışmaları' sayfamızdan okuyabilirsiniz Aubry: ''karşılıklı ihtimam' bir özgürlük toplumudur' http://www.ikincigrup.com/yenidunya.asp 'ihtimam-care' kavramını ilk kullanan ve tartışmaya açan fransız Sosyalist Partisi 1.sekreteri Martine Aubry ile ilgili birkaç tarih : 1950 Paris'de doğdu; eski Fransa Maliye Bakani ve AB Komisyonu Başkani Jacques Delors'un kızıdır.. 1975 ENA. ( Ecole nationale d'Administration) 1983 ile 1987 yılları arasında Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığında çeşitli üst görevler. 1989-1991 Pechiney şirketinin sorumlu başkanı. 1991-1993 Cresson ve Bérégovoy hükümetlerinde Çalışma Bakanı. 1997-2000 Çalışma ve Dayanışma bakanı. Jospin hükümetinin 2 numarası; genç işleri ve 35 saat reformlarının fikir sahibi. 2001 PS in çınarı eski başbakan Pierre Mauroy dan sonra Lille Belediye Başkanı seçildi 2008' de tekrar Lille Belediye Başkanı seçildi. 2008 Fransız Sosyalist Partisi Birinci Sekreteri. İkinciGrup Turunç 'da bu konu ile ilgili 2 yazı da şöyleydi:
| |||||||||||||||||
28 Şubat 2011 Pazartesi
Fransız Sol'unda 'ihtimam toplumu' tartışmaları - İkinciGrup Turunç
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder